Proces diagnostyki ADHD u dorosłych i dzieci

ADHD (Attention Deficit Hyperactivity Disorder) to zaburzenie neurorozwojowe, które manifestuje się problemami z koncentracją, impulsywnością oraz nadmierną aktywnością. Objawy mogą występować zarówno u dzieci, jak i dorosłych, jednak proces diagnostyczny różni się w zależności od wieku pacjenta. Rzetelna diagnoza ADHD jest kluczowa, aby zapewnić odpowiednią opiekę terapeutyczną oraz wsparcie psychologiczne. Poniżej przedstawiamy etapy diagnostyki ADHD u dzieci i dorosłych.

1. Rozpoznanie objawów ADHD
Diagnoza ADHD zaczyna się od identyfikacji objawów. Zaburzenie to przejawia się na trzy główne sposoby:

Zaburzenia uwagi: trudności w koncentracji, łatwe rozpraszanie się, zapominanie o codziennych obowiązkach.
Impulsywność: pochopne decyzje, trudności w oczekiwaniu na swoją kolej, przerywanie innym w trakcie rozmowy.
Nadmierna aktywność (hiperaktywność): ciągłe wiercenie się, trudności w spokojnym siedzeniu, nieustanny ruch.
Objawy te muszą występować przez dłuższy czas (co najmniej sześć miesięcy) i w różnych środowiskach (np. w domu, szkole, pracy).

2. Różnice w diagnostyce ADHD u dzieci i dorosłych
ADHD u dzieci:
Diagnoza ADHD u dzieci często zaczyna się od obserwacji zachowań przez rodziców lub nauczycieli. Dzieci z ADHD mogą mieć trudności z nauką, często wpadają w kłopoty w szkole, a ich zachowanie jest postrzegane jako problematyczne. Pierwszym krokiem jest konsultacja z pediatrą lub psychologiem dziecięcym. Kluczowym elementem diagnostyki jest dokładny wywiad z rodzicami oraz nauczycielami, a także ocena zachowań dziecka w różnych środowiskach. Często stosuje się narzędzia diagnostyczne, takie jak kwestionariusze dla rodziców i nauczycieli (np. Conners’ Rating Scales), które pomagają zebrać pełny obraz funkcjonowania dziecka.

ADHD u dorosłych:
Diagnoza ADHD u dorosłych bywa bardziej skomplikowana, gdyż objawy mogą nie być tak wyraźne jak u dzieci. Dorosłe osoby mogą mieć dobrze wypracowane strategie radzenia sobie z objawami, co utrudnia ich dostrzeżenie. Diagnoza opiera się na dokładnym wywiadzie dotyczącym historii życia, codziennego funkcjonowania oraz objawów w dzieciństwie. Specjaliści stosują różnorodne narzędzia, takie jak DIVA-5, które pozwalają na ocenę obecnych i przeszłych symptomów ADHD.

3. Badanie kliniczne i wywiad diagnostyczny
Wywiad diagnostyczny jest kluczowym elementem całego procesu. Specjalista (psycholog, diagnosta, psychiatra) dokładnie analizuje zarówno przeszłość pacjenta, jak i obecne problemy. Obejmuje to:

Historia medyczna: informacje o stanie zdrowia, wcześniejszych diagnozach, leczeniu, a także o rozwoju dziecka (w przypadku dzieci).
Historia rodzinna: występowanie ADHD lub innych zaburzeń psychicznych w rodzinie.
Wywiad z otoczeniem: rozmowy z bliskimi, rodzicami, nauczycielami lub współpracownikami, aby uzyskać pełen obraz funkcjonowania pacjenta.
Specjaliści mogą również przeprowadzać badania neuropsychologiczne, które mają na celu ocenę funkcji poznawczych, takich jak uwaga, pamięć operacyjna czy zdolności planowania.

4. Narzędzia diagnostyczne
Diagnoza ADHD opiera się na kilku kluczowych narzędziach, które pomagają w ocenie nasilenia objawów oraz ich wpływu na codzienne funkcjonowanie. Do najczęściej stosowanych testów należą:

DIVA-5 – narzędzie służące do diagnozy ADHD u dorosłych, oparte na kryteriach DSM-5.
Conners’ Rating Scales – kwestionariusz oceniający zachowanie dziecka, wypełniany przez rodziców i nauczycieli.
Testy neuropsychologiczne – służą do oceny uwagi, pamięci oraz funkcji wykonawczych.

5. Różnicowanie ADHD
Ważnym aspektem diagnostyki ADHD jest różnicowanie go od innych zaburzeń psychicznych. ADHD może współwystępować z innymi zaburzeniami, takimi jak:

Zaburzenia lękowe
Zaburzenia depresyjne
Zaburzenia opozycyjno-buntownicze
Zaburzenia ze spektrum autyzmu
W związku z tym, konieczne jest dokładne zbadanie pacjenta pod kątem obecności innych problemów zdrowotnych, które mogą wpływać na jego funkcjonowanie.

6. Proces końcowy – diagnoza i rekomendacje
Po zakończeniu procesu diagnostycznego, specjalista podejmuje decyzję o postawieniu diagnozy ADHD. W przypadku stwierdzenia zaburzenia, pacjentowi przedstawiane są różnorodne opcje wsparcia, które mogą obejmować:

Terapia poznawczo-behawioralna (CBT) – skuteczna w pracy nad objawami ADHD, szczególnie u dorosłych.
Farmakoterapia – stosowana w przypadkach, gdy objawy są bardzo nasilone i znacząco utrudniają codzienne funkcjonowanie. Leki przepisuje lekarz psychiatra.
Wsparcie psychologiczne i edukacyjne – szczególnie u dzieci, które mogą potrzebować indywidualnego podejścia w szkole.

Proces diagnostyki ADHD zarówno u dzieci, jak i dorosłych wymaga holistycznego podejścia i zaangażowania wielu specjalistów. Kluczowym elementem diagnozy jest rzetelny wywiad, ocena objawów w różnych kontekstach życiowych oraz wykorzystanie narzędzi diagnostycznych. Wczesna diagnoza pozwala na wdrożenie odpowiednich strategii terapeutycznych, które mogą znacząco poprawić jakość życia pacjenta.

Jeśli masz podejrzenia, że Ty lub Twoje dziecko może cierpieć na ADHD, nie wahaj się skontaktować z nami, przeprowadzimy odpowiednią ocenę i pomożemy w dalszym leczeniu.